1989-2015 онд Баян-Өлгий аймаг дахь нийгэм, эдийн засгийн судалгааны төв нэрээр үйл ажиллагаа явуулж байв. Тус төвийн түүхэн замналын хувьд анх ШУА-ийн ерөнхийлөгч, Баян-Өлгий аймгийн Ардын хурлын хурлын гүйцэтгэх захиргаа (АДХГЗ), Намын хорооны хамтарсан шийдвэрээр 1989 онд ШУА-ийн Түүхийн хүрээлэнд “Түрэг судлалын сектор” байгуулж, эрхлэгчээр доктор Х.Силамыг томилжээ. 1990 онд ШУА-ийн Тэргүүлэгчдийн хурлын 27-р тогтоолоор “Нийгэм судлалын төв” нэртэй болжээ. Төвийн зорилго нь Баян-Өлгий аймаг болон хөрш зэргэлдээ аймгуудын түрэг монгол угсааны олон үндэстэн ястны түүх, угсаатны зүй, хэл, соёлыг судлах явдал байв.
Тус төв орон нутгаас боловсон хүчнийг бүрдүүлэн 11 ажилтан сонгож авч ажиллуулсан, тэднээс Х.Силам, С.Харжаубай, К.Бихумар нар түүхийн шинжлэх ухааны, Х.Хабидаш, Б.Базелхан нар хэл бичгийн шинжлэх ухааны докторын зэрэг амжилттай хамгаалжээ. Мөн Г.Золбаяр, Лха.Туяабаатар, М.Серик нар хэл бичгийн ухааны, Х.Досымбек, К.Бабахумар, М.Хурметхан нар түүхийн ухааны докторын (Ph.D) зэрэг хамгаалсан юм.
1998 онд Засгийн газрын тогтоолоор “Баян-Өлгий аймаг дахь Нийгэм-Эдийн засгийн судалгааны төв” болон өргөжсөн байна. 2004 онд ШУА-ийн Тэргүүлэгчдийн хурлын 04-р тоот тогтоолоор Түүх хэл шинжлэлийн сектор, Байгалийн шинжлэл, экологийн сектор, Эдийн засгийн сектор гэсэн нэгжтэй болжээ. Төвийн захирлаар доктор Г.Золбаярыг томилжээ. Гэвч боловсон хүчний дутагдлаас эдийн засгийн судалгааны ажил хийгээгүй.
Монгол Улсын Засгийн газрын 2015 оны 1 дүгээр сарын 26-ны өдрийн 27 дугаар тогтоолоор ШУА-ийн харьяа Баян-Өлгий аймаг дахь Нийгэм, эдийн засгийн бодлогын судалгааны төвийг бүтцийн өөрчлөлтөд хамруулж, Философийн хүрээлэнгийн Нийгэм, эдийн засгийн бодлогын салбар болгон эрхлэгчээр доктор (Ph.D) Г.Золбаярыг томилсон юм.
ШУА-ийн Тэргүүлэгчдийн 2017 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдрийн хурлын 10 дугаар тогтоолоор Философийн хүрээлэнгийн Баян-Өлгий аймаг дахь салбар гэж үйл ажиллагаа явуулж байна.
2021 оны байдлаар тус салбарт доктор (Ph.D) 2, докторант 3, магистр 2 нийт 7 ажилтан байна.
2022 оноос салбарын эрхлэгчээр доктор, дэд профессор Д.Батмөнх томилогдон ажиллаж байна.
ЭША доктор (Ph.D) Г.Золбаяр, доктор (Ph.D) Х.Мырзабек, докторант Н.Эрдэнэбаяр, Б.Жаргалсайхан, Е.Аяулы, магистр Б.Гүлнур, Б.Одмаа нар ажиллаж байна.
Судалгааны үндсэн чиглэл нь Монголын баруун бүс нутаг дахь ард түмний түүх, нийгэм, соёлын өөрчлөлт, байгаль экологийн асуудал.
Тус төв нь (хуучнаар) алслагдсан баруун хязгаарт шинжлэх ухааныг хөгжүүлэх, Монгол алтайн уулархаг бүс нутгийн ургамал, амьтны аймаг, байгаль, экологи, олон үндэстэн ястны түүх, зан заншил, хэл соёл, угсаатны зүй, нийгмийн асуудлыг судлан ном бүтээл хэвлүүлээд байна. Орон нутагт эрдэм шинжилгээний байгууллагыг бэхжүүлэх, залуу эрдэм шинжилгээний ажилтнуудыг мэргэшүүлэхэд анхааран ажиллаж байна.
Салбарын хамт олон 2011 оноос “Алтайн урианхай, тувагийн угсаатны зүй” (2011-2014), “Монголын казахын угсаатны зүй” (2014-2016), “Монгол алтайн нурууны эмийн ургамлын судалгаа” (2012-2014) зэрэг суурь судалгааны төслийг хэрэгжүүлсэн.
Өнгөрсөн хугацаанд тус төвийн ажилтнууд суурь судалгааны бүтээл 10, өнгөт альбом 2, хялбарчилсан ном товхимол 30 баримтат кино 2, эрдэм шинжилгээний болон сурталчилгаа танин мэдэхүйн 180 гаруй өгүүлэл бичиж нийтлүүлжээ. Тухайлбал, 2009 онд “Баян-Өлгий аймгийн нэвтэрхий толь”, Г.Золбаяр, Д.Баасанбат нарын “Монгол-тува бичгийн хэлний дундын үгийн судалгаа” (УБ.,2012), К.Бихумар “Монголиядагы казахтардын салт дастүри”-/Монголын Казахуудын ёс заншил/, Г.Золбаярын “Алдын дагша”, У.Бекетийн “Монгол Алтайн нурууны экосистемийг хамгаалах асуудлууд”, Г.Золбаяр, Б.Өмирбек, А.Ансаган нарын “Баян-Өлгий аймгийн нутаг дэвсгэр дэх түүх, соёлын дурсгалууд” /өнгөт альбом/ (УБ.,2009), “Монголын Казахын угсаатны зүй” (УБ.,2016) хамтын бүтээл, доктор (Ph.D) Б.Өмирбекийн "Баян-Өлгий аймгийн археологийн дурсгалууд" (УБ.,2019) зурагт цомгийг нийтийн хүртээл болгосон байна.
Сүүлийн жилүүдэд Философийн хүрээлэнгийн стратеги зорилтын хүрээнд дараах судалгааны ажлыг гүйцэтгээд байна. Үүнд:
- “Баян-Өлгий аймаг дахь тува иргэдийн нийгмийн төлөв байдлын судалгаа”, 2018 он,
- “Баян-Өлгий аймаг дахь Урианхай иргэдийн нийгмийн төлөв байдлын судалгаа”, 2019 он,
- “Баян-Өлгий аймаг дахь Казах иргэдийн нийгмийн төлөв байдлын судалгаа”, 2020 он.
Дээрх судалгааны ажлууд нь Монголын баруун бүс нутаг түүний дотор Баян-Өлгий аймаг дахь монгол болон түрэг хэлт үндэстэн, угсаатны бүлгийн нийгмийн төлөв байдал, нийгмийн орчин, харилцаа, сэтгэлгээний төлөвийг шинжилсэн юм.